August 1, 2014

LỄ HỘI NOCHE DE RABANOS – ĐÊM CỦA CỦ CẢI

Standard
Vào khoảng thế kỷ thứ XVI (sau công nguyên), khi những người Tây Ban Nha đem giống củ cải về tới đây, nó nhanh chóng trở thành loài cây thân thuộc với người dân sinh sống nơi đây. Những người buôn bán rau nơi đây nảy ra ý tưởng tận dụng củ cải để tạo ra tác phẩm nhằm quảng bá sản phẩm, thu hút khách hàng, dần dần nó được phổ biến và tổ chức hàng năm.
Lễ hội Đêm củ cải (Noche de rabanos) hay có tên Night Of The Radishes, xuất phát đơn giản từ việc người dân nơi đây biến một loại thực phẩm thân thuộc thành các tác phẩm nghệ thuật. Bắt đầu, từ cuộc thi được tổ chức ra cho nông dân tạc những bức tượng từ củ cải. “Triển lãm  đầu tiên được tổ chức vào ngày 23 tháng 12 năm 1897, Thị trưởng thành phố Oaxaca, Vasconcelos Francisco Flores đứng ra tổ chức và được phát triển, duy trì cho đến ngày nay”.[1]
Nguyên nhân ra đời của lễ hội đêm củ cải đơn giản hơn các lễ hội khác trên thế giới, bởi lễ hội được xây dựng quy mô địa phương và mang tính chất đặc trưng văn hóa nông nghiệp nơi đây. Mỗi khi tổ chức lễ hội có khoảng 100 người dân ( những người tham gia cuộc thi) tập trung về nơi đây để trổ tài tạc tượng từ củ cải với nhiều tác phẩm hết sức đặc biệt tận dụng đáng kể từ củ cải do họ trồng nên.
Lễ hội là nơi tôn vinh những tác phẩm đẹp từ củ cải, phần thưởng bằng tiền mặt dành cho các nghệ nhân tạc tượng xuất sắc nhất của lễ hội. Lễ hội được xem là lễ hội độc đáo nhất trên thế giới.

I.                  LỄ HỘI:

1.    Lễ:
Theo các nguồn thông tin cho thấy, lễ hội Đêm của củ cải chủ yếu là phần hội. Khắc con số sự ra đời của Chúa Giesu, xây dựng bối cảnh lịch sử thông qua các hình ảnh củ cải và được trang trí bởi các sản phẩm nông nghiệp khác như ngô, hành tây, súp lơ, hoa,…
Tuy là một lễ hội truyền thống nhưng trên thực tế, lễ hội mang tính chất kỷ niệm, cũng như tôn vinh tài năng của những người nông dân nơi đây và sự xuất hiện của củ cải.
Từ nguồn gốc xuất phát là một cuộc thi, bởi sự độc đáo và sức lan tỏa của nó nên được chuyển thành lễ hội, chứa đựng tính chất nông nghiệp.
Lễ hội được tổ chức theo phong cách sự kiện, sau khi thu hoạch xong củ cải đó là bước chuẩn bị đầu tiên cho lễ hội. Tiếp sau đó, những người tham gia cuộc thi sẽ chuẩn bị các bức tượng để trưng bày trong cuộc thi.   
Trước khi tiến hành lễ hội, ban tổ chức sẽ đọc những điều cần thiết cho mọi người biết về lễ hội….Giống như màn chào hỏi trước khi sự kiên được diễn ra.
2.    Hội:
Trước khi lễ hội được diễn ra những người tham gia cuộc thi chuẩn bị tất cả những tác phẩm của họ, qua nhiều chủ đề khác nhau. Họ tiến hành công việc từ trước đó và vào ban ngày họ vẫn tiếp tục hoàn thành tác phẩm của mình. Công việc sẽ dừng lại vào buổi tối khi triển lãm bắt đầu diễn ra, hoạt động lúc bấy giờ là nhìn ngắm, nhận xét của Ban giám khảo…Không có bất cứ hành động nào liên quan đến việc tạc tượng.
“Lễ hội này độc đáo ở chỗ không kể già trẻ, trai gái, mà ngay cả trẻ em cũng được tham gia tạc tượng”.[2]
Hoạt động kéo dài cả ngày hôm đó, cho đến đêm là lễ hội bắt đầu chính thức. Thời gian diễn ra lễ hội chỉ kéo dài vài tiếng, nhưng đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng du khách đến với lễ hội này, đặc biệt là những sinh hoạt Giáng sinh. Những nghệ nhân họ không thể sử dụng vật liệu công nghiệp để tạc tượng nên chủ yếu dụng cụ là loại bút gỗ để khắc lên củ cải. Chính vì thế, các tác phẩm của họ rất tự nhiên, đường nét thể hiện sự điêu luyện, tinh tế của những người dân nơi đây.  
Ngoài những sản phẩm làm từ củ cải ra, những nghệ nhân còn tạo ra các tác phẩm tuyệt vời cũng bằng sản phẩm từ nông nghiệp như hoa, ngô, râu ngô…
Những người đến với lễ hội này có thể tham quan rất sớm, nhưng khoảng thời gian tập trung đông người và nhộn nhịp nhất là khoảng từ 8 giờ đến 9 giờ tối. Ấn tượng với bữa tiệc muôn màu của những tác phẩm được tạo ra từ những sản phẩm nông nghiệp qua bàn tay tài hoa của chính chủ nhân đã bỏ công sức vì thành quả đó.
Khoảng 10 giờ khi có thể xem như lễ hội kết thúc, sẽ có một màn bắn pháo bông để báo cho mọi người biết rằng hẹn gặp lại vào năm sau. Cũng là lúc trao giải thưởng cao nhất cho người thắng cuộc trong tiếng reo hò, âm nhạc náo nhiệt. Tất cả cùng chờ đón kết quả từ Ban giám khảo, lúc chấm điểm Ban giám khảo có thể hỏi nhiều câu hỏi dành cho những người tạc tượng về tác phẩm của họ và khâm phục tài năng của họ.
 
II.    Ý NGHĨA CỦA LỄ HỘI ĐÊM CỦA CỦ CẢI
1.    Về Mặt Xã Hội
Lễ hội Đêm của củ cải (Noche de Rabanos), có nguồn gốc không mấy huyền bí và cổ xưa. Lễ hội đến với người dân tại Oaxaca một cách tự nhiên, chủ yếu để kỷ niệm về văn hóa nông nghiệp. Chính quyền tham gia ủng hộ mạnh mẽ trong việc duy trì lễ hội mang tính chất cộng đồng như lễ hội Đêm của củ cải, hòa chung không khí vui tươi giữa thời tiết lạnh giá cuối năm cùng với nhân dân nơi đây và du khách thăm quan.
“Tại lễ hội, thể hiện một nét văn hóa đậm tình người, không phân biệt tầng lớp xã hội. Đó là một nét đặc biệt của đời sống xã hội cộng đồng nơi đây”.[3]
Giúp mọi người có thể gần gũi với nhau hơn tại nơi có điều kiện tự nhiên không mấy thuận lợi của vùng này. Trong suốt quá trình diễn ra lễ hội mọi người vui đùa, ca hát, nhảy múa, cùng chiêm ngưỡng các tác phẩm tạc tượng….
Không có sự phân biệt nào giữa những quan chức cao với dân thường, những người dân thân thiện với những du khách đến tham dự lễ hội này. Du khách sẽ cảm nhận được sự nhiệt tình, hiếu khách của những cư dân bản địa.

Lễ hội Đêm của củ cải, tạo ra không gian thoải mái, rộn ràng, vui tươi. Mọi người sẽ được thả lỏng tâm hồn, cũng như quên đi những nhọc nhằn của vụ thu hoạch vừa qua để hòa nhịp vào không gian nhân văn của lễ hội. Tăng giá trị cố kết cộng đồng dân cư lại với nhau.
2.    Ý Nghĩa Về Mặt Văn Hóa:
Lưu giữ những giá trị truyền thống, vốn đã được người dân bản địa duy trì cho đến tận ngày nay, một phần cũng do địa hình chi phối việc giao lưu văn hóa giữa các khu vực với nhau. Chính những điều kiện chi phối này đã góp phần lớn trong việc người dân vẫn gìn giữ  được lễ hội văn hóa độc đáo không chỉ trong văn hóa của thành phố Oaxaca – Mêxico, mà còn cả trên thế giới.
Lễ hội Đêm của củ cải cũng là lúc người ta kỷ niệm sự xuất hiện của lễ hội trước đây. Thể hiện nét văn hóa nông nghiệp, trọng tình nghĩa con người. Giá trị tạo dựng trong việc cố kết cộng đồng, giữa con người với con người và hòa hợp với thiên nhiên.
Mang lại nhiều giá trị lợi ích trong đời sống vật chất và tinh thần, hình thành các giá trị có ích trong đời sống thực tế bằng chính những sản phẩm của con người làm ra. Được đông đảo cộng đồng chấp nhận, điều đó không có gì giá trị hơn thế và thể hiển được rằng, những con người nơi đây đã sống một cách hòa hợp vào thiên nhiên, không làm phật ý của tự nhiên. Không phải vì họ hoàn toàn phụ thuộc vào tự nhiên mà vì văn hóa của họ trọng nông nghiệp và trong tình cảm con người đối với tất cả chúng sinh.
Qua lễ hội nói lên được tài năng của những người dân nơi đây, niềm tự hào của người dân được thể hiện cho bạn bè quốc tế. Lễ hội đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng các phong tục và lễ hội độc đáo trên thế giới. Với hình ảnh lễ hội mang tính chất bản địa thuần túy và ngày càng được phát triển mạnh mẽ hơn.
Lễ hội Đêm của củ cải được xem là lễ hội thuần túy và an toàn nhất. Mọi người đến đây trong trạng thái thoải mái nhất, không bởi thế mà lễ hội không có hạn chế và cần có biện pháp khắc phục điều này.
III.    BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC HẠN CHẾ
1.    Vấn Đề Hạn Chế:
Trên các thông tin liên quan đến lễ hội Đêm của củ cải luôn đề cập đến những mặt tích cực của lễ hội này. Bởi những giá trị của nó đối với người dân nơi đây. Nhưng không vì thế mà có thể nói lễ hội không có những mặt hạn chế.
Để tham gia cuộc thi tạc tượng trong lễ hội những thành viên tham gia cần mất khá nhiều củ cải, cùng với các loại nông sản khác. Phục vụ cho các công trình tạc đúng với ý tượng của người tạo ra nó.
Trung bình hằng năm lễ hội này sẽ tiêu tốn khoảng 10 tấn củ cải của những người dân. Bên cạnh đó, để đến với cuộc thi tài này người ta phải bỏ ra một số tiền nhất định và tiêu tốn nhiều thời gian cũng như  công sức, trong quá trình từ lúc chuẩn bị công trình đến sau khi có thành quả. Theo lời anh Aron mijanggos – người tham gia lễ hội cho biết: “ Tôi khắc tỉa tác phẩm trong ba ngày, tôi cố gắng tiết kiệm số lượng củ cải hỏng ít nhất có thể”.[4]
Lễ hội mang tính chất nhân văn cao nên những hạn chế của nó không đáng kể, tại đây cũng như tình trạng những lễ hội khác sẽ không tránh khỏi vấn đề trộm cướp của khách du lịch, đánh nhau… Nhưng đó là tình hình chung của tất cả trong các lễ hội.
2.    Biện Pháp Khắc Phục:
Những hạn chế của lễ hội Đêm của củ cải, không quá khó khăn để giải quyết. Bởi những vấn đề đó hết sức phổ biến tại những nơi diễn ra lễ hội.
Để giải quyết tình hình này Chính quyền tại thành phố cần tăng cường bảo vệ, an ninh ngay trước khi lễ hội được tổ chức.
Ban tổ chức nên hạn chế việc các nghệ nhân sử dụng củ cải ở mức độ nào đó, phù hợp với các  tác phẩm điêu khắc để tránh lãng phí của cải và đưa ra các tiêu chí vừa tinh tế mà không khiến người dân gặp khó khăn khi việc sử dụng nguyên liệu trong cuộc thi.
Hơn bao giờ hết trong dịp lễ hội này, tất cả từ quan chức đến dân thường sinh sống nơi đây cần thể hiện rõ ràng hơn văn hóa cộng đồng của họ, thiên hướng tình cảm con người, lòng hiếu khách của họ sẽ chiếm được nhiều tình cảm của những du khách về đây. Chắc chắn sẽ tạo nên một lễ hội văn minh, an toàn cho tất cả mọi người, gắn chặt quan hệ tình cảm giữa người với người.
Chính quyền địa phương và cả nhà nước có thể cân nhắc việc quảng bá và phát triển lễ hội đến với thế giới.
IV.           SO SÁNH VỚI CÁC LỄ HỘI KHÁC Ở MÊXICO
1.    Lễ Hội Day Of The Dead
“Lễ hội  Day Of The Dead – Ngày của người chết, được tổ chức kỷ niệm vào ngày 01 tháng 11, kết nối với ngày lễ Công giáo của All Saints Day và All Souls Day ( ngày 02 tháng 11). Lễ hội này có lịch sử lâu đời khoảng 2.500 đến 3.000 năm. Day Of The Dead mang tính chất ngày lễ quốc gia, ngày hôm đó tất cả ngân hàng phải đóng cửa”.[5]
Ngày lễ truyền thống kết hợp với kỳ nghỉ, xây dựng bàn thờ tôn vinh những người đã mất bằng cách sử dụng hộp sọ đường, cúc vạn thọ và các loại đồ uống mà người đã khuất dùng trước đây. Mọi người sẽ đi thăm viếng ngôi mộ cùng với những món quà.
Mục đích của lễ hội này là khuyến khích chuyến viếng thăm của các linh hồn và có thể nghe được những lời nguyện cầu, cùng các ý kiến của người đang sống. Lễ kỷ niệm được diễn ra trong giọng điệu hài hước, tưởng nhớ đến tổ tiên, có nhiều ý nghĩa mang tính nhân văn. 
2.    Lễ Hội Đêm Của Các Phù Thủy
Lễ hội Đêm của các phù thủy hay còn gọi là Noche de Brujas – Lễ hội diễn ra tại Catemaco, Mêxico vào tháng 3. Nơi đây được xem là trung tâm của phù thủy và ngành công nghiêp – bác sĩ phù thủy. Tín ngưỡng bản địa kết hợp với truyền thống Tây Ban Nha thời Trung cổ và truyền thống từ Châu Phi. Vào năm 1970, một pháp sư đã nảy ra ý tưởng lưu trữ một quỹ phù thủy.
Pháp sư và những người khác xuống phố để rửa sạch nguồn năng lượng tiêu cực năm cũ. Từ đó, lễ hội ra đời để giúp người dân bước sang năm mới với nhiều may mắn hơn và nó còn có tính thương mại, du lịch.
V.               KẾT LUẬN
Lễ hội Đêm của củ cải (Noche de Ranbanos) – Bắt đầu là một ngày lễ truyền thống của người dân bản địa như để kỷ niệm văn hóa nông nghiệp, sự kiện tôn vinh tài năng của người nông dân tài hoa tại Oaxaca.
Nhưng bởi những giá trị nhân văn to lớn mà lễ hội tạo nên, cũng như sự mới lạ, độc đáo với bạn bè quốc tế nên hiện nay nó đã được người dân trên thế giới chú ý và muốn đến tham gia cùng. Đến với lễ hội này, mọi người có thể hòa cùng không khí vui vẻ, thoải mái cùng những người dân thân thiện nơi đây.
Nếu có cơ hội và cảm thấy thú vị, chúng ta nên tìm hiểu về lễ hội đặc sắc này. Để cùng cảm nhận về cuộc sống, văn hóa nơi mảnh đất Oaxaca đa dạng, phong phú về thiên nhiên.
Ø  TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.       http://www.topics-mag.com/internatl/holidays/festivals.htm
2.       http://www.planeta.com/ecotravel/mexico/oaxaca/rabanos.html
3.       http://www.huongsenviet.vn/?tab=detail_news&catid=NTQ=&id=ODI1Mw==
4.       http://es.wikipedia.org/wiki/Noche_de_r%C3%A1banos
5.       http://lehoi.cinet.vn/Pages/ArticleDetail.aspx?siteid=1&sitepageid=280&articleid=1456
6.       http://www.nationsencyclopedia.com
7.       http://www.oaxaca-mio.com/fiestas/rabanos.htm
8.       http://www.telegraph.co.uk/travel/picturegalleries
9.       http://mexicolesstraveled.com/witchfest.htm
10.   http://www.tomzap.com/radishes.html
11.   http://www.dulichhoanmy.com/diem-den-the-gioi
12.    Một số video khác liên quan về lễ hội
13.   Cảm nhận bản thân về lễ hội